4. Absolutismoaren haustura

Lehen aldiz Ingalaterran gertatu zen eta handik aurrera leku guztietara garatuko da.

Britainia Handian zegoen monarkia ez zuen botere osoa. Bi ganbara zituen:

·         Txikia: Nobleen ganbara zen. Lord-en Ganbara zuen izena.

·         Handia: Burgesen ganbara zen. Arrunten ganbara edo kommonen ganbara.

Hilabetero gutxi gora behera biltzen ziren. Eskuduntza garrantzitsu gertatzen zirenean biltzen ziren zergak aldatzeko eta gerra deklarazioak egiteko. Azken honetan, bi ganbaren iritzia jaso behar zuten.

Bi botere horiek ez zituen, beste guztiak bai.

Ganbara batek ezetz esaten bazuen ezin zen legea edo iritzia aurrera eraman.

Estuardotarrak ziren monarkak. Maria Estuardo zen monarka. Karlos I.nari tokatu zaio monarkia. Inbidia zuen beste monarkez, orduan, eskumen guztiak hartu zituen eta botere osoa berreskuratu zuen.

Haren kontra zeudenak atxilotu eta erail zituen.

Gerra zibila pistu edo sortu zen. Tradizioaren aldekoak hartu eta orduan, Karlos I.ari burua moztu zioten.

Estrainakoz gobernu eredu bat sortzen da eta, orduan, errepublika bat lortzen dute.

Zer da?

Gobernu eredurik gabekoa. Presidente bat hautatuz. Lord-en ganbaratik cromwell erabaki zuen. Honek errepublika hori diktadura militar bat bihurtu zuen. Cromwell hil zenean, erabaki zuen tradiziora bueltatzea eta berrezarri zuten monarkia. Karlos II.ari deitu eta inposatu zioten Habeas Corpus-a. Garai hartan errege batek egin al zuen nahi zuen baina, hori ez zen bidezkoa. Habeas Corpusean ezin zuela nahi zuena egin idatzi zuen. Epaitegi batean haren inozoaren eskubidea du. Abokatu bat izatekoa da. Ez badu dirurik abokatua estatuak jarriko dio.

Erregeen gehiegikeriak amaitu egin dira Habeas Corpusarekin.

Karlos-ek onartu zuen. Beraz, erregearen boterea murriztu egin zen. Eskubideak lortu zituzten herritarrak.

Urte batzuk pasata, beste matxinada gertatzen da eta matxinadak lortu zuen dinastia osoa kanporatzea agintetik.

Orangeko dinastiarekin frogatu zuten. Guillermo Orangekoari eman zioten. Askatasun gehiago eman zioten herriari: Bill of the Rights liburuan: botere banaketa.

Ilustratuek Ingalaterraren eredu jarri du Europatik. Etorkizuneko eredu bihurtu zen.

Errege bakoitzak badu ondoko bat: lehen ministroa. Lehen, erregeak ministroak erabakitzen zituen, Bill of the Rights-en ostetik, Parlamentuak erabakitzen zuen.

Absolutismoaren haustura da.

Gainontzeko monarkak hasi ziren beldurtzen, zer egiten pentsatzen.

Egin zuten (Austrian, Prusian, Rusian eta Espainian) monarka hauek beldurturik, erabakitzen dute. Jarraituko dute boterearekin baina idei batzuk hartuko dutela.

Arlo batzuetan neurri aurrerakoiak hartu zituzten.

Herritarrek ideiak ikusten hasi zuten. Herritarrak konformatu ziren. Karlos III.ek harriztatu zituen kale nagusiak, estolderia eraiki zuen, zientzia bultzatu zuen, irakaskuntzari diru-laguntzak eman zioten.

Errege hauei “despota ilustratuak” deitzen zieten.